حفاظت به وسیله فیوز
فیوز یک وسیله حفاظتی مانند کلید اتوماتیک اشنایدر است که در ابتدای مسیر جریان فازهای مختلف یک مدار الکتریکی، به صورت سری قرار می گیرد. وظیفه فیوز حفاظت از سیم ها، کابل ها، دستگاه های اندازه گیری، ترانسفورماتورها، ماشین های الکتریکی و دیگر مصرف کننده ها در مقابل اضافه جریان های شدید و اتصال کوتاه است.
انواع فیوز
فیوزها بر حسب مقدار ولتاژ و مکانیزم عملکردشان به انواع زیر تقسیم می شوند:
– فیوز حرارتی ذوب شونده یا فشنگی
– فیوز آلفا یا اتوماتیک
– فیوز مینیاتوری
– فیوز کاردی یا چاقویی
1- اگر فیوز در ابتدای خط قرار گیرد هم مصرف کننده و هم خط را در برابر اتصال کوتاه و اضافه جریان محفاظت می کند اما اگر فیوز در انتهای خط و نزدیک مصرف کننده قرار بگیرد، فقط مصرف کننده را در برابر اتصال کوتاه و اضافه جریان محافظت می کند.
2- هنگام نصب فیوزها مخصوصاً در تابلوهای توزیع همواره باید فیوزهای اول خط دارای مقادیر بیشتری نسبت به فیوزهای انتهای خط باشند و همچنین فیوزهای کند کار باید جلوتر از فیوزهای تند کار نصب شوند.
توجه به این مطلب بسیار مهم است که در صورت بروز اتصال کوتاه در یک دستگاه، ابتدا باید فیوزی عمل کند که در نزدیکترین فاصله نسبت به آن دستگاه قرار دارد.
3- فیوزهایی که بر اساس جریان راه اندازی موتور انتخاب می شوند قادر نیستند موتور را در برابر اضافه بار (افزایش جریان کمی بیشتر از جریان نامی) محافظت کنند. در این موتورها معمولاً حفاظت اضافه بار به کمک رله حرارتی یا بی متال انجام می شود.
4- در موتورهای آسنکرون رتور قفسی که مستقیماً به شبکه وصل می شوند از فیوز کند کار با جریان نامی به اندازه 1/5 تا 2/5 برابر جریان نامی موتور می توان استفاده کرد.
5- در موتور آسنکرون با رتور سیم پیچی شده با موتورهای آسنکرون با راه انداز ستاره، مثلث از فیوز کند کار می توان استفاده کرد.
6- در لحظه وصل ترانسفورماتور به شبکه به دلیل اشباع هسته، جریان زیادی از سیم بندی اولیه می گذرد که به جریان هجومی معروف است.
به همین دلیل در اولیه ترانسفورماتور از فیوز کند کار با جریان نامی به اندازه دو برابر جریان نامی اولیه و در ثانویه از فیوز کند کار با جریان نامی به اندازه جریان نامی ثانویه می توان استفاده کرد.
7- هنگام وصل خازن ها به بار یا شبکه، جریان زیادی در لحظه وصل از مدار آن ها می گذرد. به همین دلیل می توان از فیوز کند کار با جریانی برابر با 1/5 برابر جریان نامی خازن ها برای حفاظت مدار استفاده کرد.
کلید مینیاتوری
کلید مینیاتوری از نظر ساختمان شبیه فیوز آلفا است و از سه قسمت تشکیل شده است:
1- رله مغناطیسی برای قطع مدار در شرایط اتصال کوتاه
2- رله حرارتی یا بی متال برای قطع مدار در شرایط اضافه بار
3- کلید
این کلیدها از رنج 2 تا 63 آمپر و در انواع B (تند کار) جهت مصارف روشنائی و C (کندکار) به عنوان فیوز موتوری بصورت تکی، دوتایی، سه تایی در بازار موجود است.
برای نصب این کلیدها از ریل های مینیاتوری استفاده می شود. جریان نامی کلید مینیاتوری بر روی آن نوشته می شود و نیازی به کد رنگی ندارد. مانند آنچه که در شکل های فوق مشخص شده است بر روی بدنه کلیدهای مینیاتوری ممکن است عبارتی مانند B 10، C 20 و غیره مشاهده شود. حرف اول در این عبارت، نوع فیوز به لحاظ کند کار و تند کار بودن و عدد کنار آن، جریان نامی فیوز را نشان می دهد.
